Autor: Marcin Ziółkowski
Counsel DT
Na wstępie należy przypomnieć dość oczywistą kwestię, iż w przypadku, gdy pracodawca zatrudniający co najmniej 20 pracowników, wypowiada pracownikowi umowę o pracę z przyczyn leżących po stronie zakładu pracy, jest zobowiązany wypłacić takiemu pracownikowi odprawę w wysokości uzależnionej m.in. od stażu pracy pracownika. Świadczenie to przysługuje zarówno w przypadku dokonywania przez pracodawcę zwolnień grupowych jak również w przypadku wypowiedzeń indywidualnych w trybie art. 10 ustawy z dnia 13 marca 2003 roku o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Ponieważ odprawa wypłacana jest „w związku z rozwiązaniem” stosunku pracy w sytuacji, gdy sąd pracy przywróci tego pracownika do pracy, pracownik ma obowiązek zwrócić na rzecz pracodawcy wypłaconą tytułem odprawy kwotę. W przypadku restytucji stosunku pracy odpada oczywiście podstawa wypłaty odprawy, jaką jest rozwiązanie stosunku pracy, a świadczenie staje się nienależne (art. 410 § 1 k.c.).
Pamiętać jednak trzeba, iż pracownik może zamiast przywrócenia do pracy żądać zasądzenia od pracodawcy odszkodowania z tytułu wadliwego wypowiedzenia. Powstaje więc pytanie, czy w razie uwzględnienia przez sąd takiego roszczenia pracownika pracodawca ma podstawę do domagania się zwrotu wypłaconej odprawy?
Zgodnie z utrwalonym w nauce prawa pracy poglądem, jest to możliwe, przy czym wymaga ustalenia, że wskazana w wypowiedzeniu przyczyna, np. likwidacja stanowiska pracy, była nieprawdziwa, a rzeczywiste przyczyny wypowiedzenia leżały po stronie pracownika. Co przy tym istotne, jak to wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 25 listopada 2021 roku sygn. akt II PSKP 67/21 wydanym w wyniku wniesionej przeze mnie skargi kasacyjnej, to na pracodawcy, jako stronie domagającej się zwrotu odprawy, spoczywa ciężar wykazania, że do rozwiązania umowy o pracę doszło z przyczyn leżących po stronie pracownika.
Podsumowując, pracodawca nie w każdym przypadku po przegraniu z pracownikiem sprawy z odwołania od wypowiedzenia umowy o pracę ma prawo żądać zwrotu wypłaconej odprawy jako świadczenia nienależnego. Przed podjęciem ostatecznej decyzji w tej kwestii powinien w pierwszej kolejności gruntownie przeanalizować okoliczności faktyczne towarzyszące wypowiedzeniu stosunku pracy. Samo bowiem uznanie przez sąd, że wadliwe było wypowiedzenie umowy o pracę z przyczyny niedotyczącej pracownika, nie oznacza automatycznie prawa do żądania przez pracodawcę od pracownika zwrotu wypłaconej odprawy.
2023-02-16 13:17