Czy pracownik może żądać od pracodawcy wypłaty premii uznaniowej?

Odpowiedź na to pytanie wymaga w pierwszej kolejności wyjaśnienia, czym jest premia uznaniowa. Sformułowanie to nie zostało zdefiniowane ani w kodeksie pracy, ani też w innych powszechnie obowiązujących przepisach prawa. Należy przyjąć, iż premia uznaniowa jest synonimem nagrody, o której mowa w art. 105 kodeksu pracy, a więc jest to świadczenie, które może zostać przyznane pracownikom, którzy przez wzorowe wypełnianie swoich obowiązków, przejawianie inicjatywy w pracy i podnoszenie jej wydajności oraz jakości przyczyniają się szczególnie do wykonywania zadań zakładu pracy. Jest to świadczenie absolutnie uznaniowe, co oznacza tyle, że zarówno jego przyznanie pracownikowi, jak i określenie jego wysokości należy do zakresu swobodnego uznania pracodawcy. Innymi słowy, gdy pracodawca chce ad hoc nagrodzić któregoś z pracowników za jego nadprzeciętne zaangażowanie w pracę, wzorcową postawę itd., ma prawo w dowolnym momencie podjąć decyzję o przyznaniu temu pracownikowi nagrody.

Czy w takim razie pracownik ma prawo żądać od pracodawcy wypłaty premii uznaniowej/nagrody? Tak, ale jedynie w przypadku, w którym pracodawca już poinformował pracownika, że przyznał mu nagrodę, a następnie uchyla się od jej wypłaty.

A co w przypadku, gdy jeden bądź kilku pracowników otrzymało premię uznaniową/nagrodę, a inni pracownicy w porównywalnej sytuacji świadczenia tego nie otrzymali? Czy mają oni jakąś ścieżkę odwoławczą, gdy czują się niesprawiedliwie potraktowani? W takim przypadku pracownik może domagać się przed sądem nie tyle zasądzenia na jego rzecz premii uznaniowej/nagrody, co odszkodowania za to, że pracodawca potraktował go inaczej (gorzej) niż pracowników, którym świadczenie wypłacił. W toku procesu pracownik może powoływać się na przepisy o dyskryminacji w przypadku, gdy uważa, że niewypłacenie mu premii uznaniowej było spowodowane kryterium dyskryminacyjnym np. tym, że pracownik przynależy do związku zawodowego. A co, gdy niewypłacenie nagrody nie było spowodowane zastosowaniem przez pracodawcę niedozwolonego kryterium? W takim przypadku, jak to wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 listopada 2020 roku (sygn. akt II PK 239/18), pracodawca może ponosić odpowiedzialność za naruszenie samej zasady równego traktowania (art. 112 KP), jeżeli ponosi za to winę. Co istotne, w każdym z tych przypadków pracodawca powinien uzasadnić decyzję o przyznaniu premii uznaniowej.

2022-06-09 15:30