W wyroku C-140/22 TSUE potwierdził, że abuzywne postanowienia umowne nie wiążą konsumenta, z mocy samego prawa, od chwili zawarcia umowy (ex lege i ab initio), bez konieczności składania przez konsumenta jakichkolwiek oświadczeń, a jeżeli bez tych postanowień umowa nie może obowiązywać, brak związania dotyczy całej umowy. TSUE wyjaśnił, że następstw abuzywności postanowienia, do których może zależeć nieważność umowy, jak i możliwości skorzystania przez konsumenta z wynikających z tego uprawnień (np. wymagalności żądania zwrotu nienależnych świadczeń) nie można uzależniać od złożenia przez niego oświadczenia o świadomości skutków nieważności umowy.
Co z tego wynika i dlaczego to ważne?
Prawnicy banków przekonywali, że następstwa abuzywności postanowień umowy w zasadzie powstają z chwilą, w której konsument, najlepiej odpowiednio poinstruowany przez sąd, oświadczy, że zna skutki nieważności umowy i je akceptuje. Do tego czasu – zdaniem prawników banków- konsumenci powinni w zasadzie wykonywać wadliwe umowy kredytu, a zwłaszcza płacić raty. Dopiero od złożenia odpowiedniego oświadczenia konsument miałby móc domagać się zwrotu nienależnych świadczeń, a bank mógłby być zobowiązany do zapłaty odsetek za opóźnienie w ich zwrocie. Od tej chwili dopiero zaczynać miałby się bieg przedawnienia roszczeń banku. To oczywiście byłoby bardzo korzystne dla banków rozwiązanie, bo zachęca do zwlekania z zaspokojeniem roszczeń konsumenta, nie ponosząc konsekwencji w postaci konieczności zapłaty odsetek lub dopuszczenie do przedawnienia własnego roszczenia. TSUE rozstrzygnął o niedopuszczalności takich praktyk. W zasadzie nic nowego, powrót do normalności, ale wracamy z daleka. Ciekawostką jest, że SN taki sam pogląd wyraził w wyroku z 28.10.2022r. (II CSKP 898/22), a pomimo tego
masowym zjawiskiem było, pozbawianie konsumentów odsetek za opóźnienie banku w zwrocie nienależnych świadczeń za okres przed złożeniem oświadczenia o akceptacji skutków nieważności umowy. Teraz powinno się to skończyć. Kolejny krok w dobrą stronę.
2023-12-08 10:58