Wybuch pandemii COVID-19 i wprowadzone w związku z nią obostrzenia w podróżowaniu bardzo mocno dotknęły branżę turystyczną. Zamknięte granice i brak połączeń międzynarodowych wpłynęły w szczególności na funkcjonowanie biur podróży, wśród których wiele stanęło przed ryzykiem utraty płynności finansowej. Aby temu zapobiec, do polskiego porządku prawnego wprowadzane zostały przepisy, na podstawie których organizatorzy podróży zyskali prawo do odroczenia zwrotu wpłat za usługi turystyczne niewykonane z powodu pandemii COVID-19 oraz do zaproponowania klientom voucherów w zamian za zwrot gotówki.
W jakiej sytuacji i na jakich zasadach podróżny może odstąpić od umowy zawartej z biurem podróży?
Kwestię odstąpienia od umów zawartych z biurami podróży reguluje art. 47 ustawy z dnia 24 listopada 2017 r. o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych. Przepis ten stanowi, że podróżny może odstąpić od umowy o udział w imprezie turystycznej w każdym czasie przed jej rozpoczęciem (ust. 1). Jednakże, w takiej sytuacji, podróżny może zostać zobowiązany do zapłacenia odpowiedniej i uzasadnionej opłaty za odstąpienie od umowy (ust. 2).
Wysokość tej opłaty może się różnić w zależności od tego, w jakim czasie przed rozpoczęciem imprezy turystycznej doszło do odstąpienia od umowy, od spodziewanych oszczędności kosztów oraz spodziewanego dochodu z tytułu alternatywnego wykorzystania danych usług turystycznych (ust. 3). Zasada jest taka, że im później dochodzi do odstąpienia od umowy, tym opłata staje się większa, co oznacza, że w przypadku odstąpienia od wyjazdu w ostatnich dniach przed wyjazdem, koszty poniesione przez podróżnego mogą być bardzo wysokie.
Co jednak istotne z punktu widzenia analizowanej sprawy, omawiany przepis stanowi także, że podróżny może odstąpić od umowy o udział w imprezie turystycznej przed rozpoczęciem imprezy turystycznej bez ponoszenia opłaty za odstąpienie w przypadku wystąpienia „nieuniknionych i nadzwyczajnych okoliczności” w miejscu docelowym lub jego najbliższym sąsiedztwie, które mają znaczący wpływ na realizację imprezy turystycznej lub przewóz podróżnych do miejsca docelowego (ust. 4). Co więcej, w takich okolicznościach także sam organizator podróży może rozwiązać umową, w wyniku czego zobowiązany zostaje do pełnego zwrotu dokonanych przez podróżnego wpłat (ust. 5).
Do kategorii „nieuniknionych i nadzwyczajnych okoliczności”, które oznaczają sytuację pozostającą poza kontrolą stron, zalicza się na przykład działania wojenne, inne poważne problemy związane z bezpieczeństwem, takie jak terroryzm, znaczące zagrożenie dla zdrowia ludzkiego, takie jak wybuch epidemii poważnej choroby w docelowym miejscu podróży lub katastrofy naturalne, takie jak powodzie lub trzęsienia ziemi, lub warunki pogodowe uniemożliwiające bezpieczną podróż do miejsca docelowego uzgodnionego w umowie o udział w imprezie turystycznej.
Kiedy odstąpienie od umowy staje się skuteczne?
Co do zasady, odstąpienie od umowy o udział w imprezie turystycznej, podobne jak jej rozwiązanie, wywołuje skutek z chwilą doręczenia odpowiedniego oświadczenia drugiej stronie. Inaczej jest jednak w przypadku, kiedy do odstąpienia lub rozwiązania umowy dochodzi w bezpośrednim związku z wybuchem pandemii COVID-19. Zgodnie z art. 15k tarczy antykryzysowej 1.0., w takiej sytuacji, odstąpienie od umowy lub jej rozwiązanie staje się skuteczne dopiero po upływie 180 dni od dnia powiadomienia o takim zamiarze drugiej strony. To z kolei powoduje automatyczne odroczenie zwrotu opłat lub wpłat dokonanych przez podróżnego na poczet zaplanowanej imprezy turystycznej, albowiem te należą się w ciągu 14 dni od skutecznego odstąpienia od umowy.
Warto w tym miejscu dodać, że art. 15k wszedł w życie z mocą wsteczną, tj. od dnia 13 marca 2020 r. (czyli od daty rozpoczęcia stanu zagrożenia epidemicznego w Polsce), jednocześnie znajdując zastosowanie także do przypadków, kiedy o ile przed wejściem w życie tego przepisu nastąpiło odstąpienie od umowy o udział w imprezie turystycznej lub jej rozwiązanie, to do tego dnia nie upłynął jeszcze 14-dniowy termin na zwrot opłat lub wpłat dokonanych przez podróżnego (art. 31h tarczy antykryzysowej 1.0.).
Co, jeśli nie zwrot pieniędzy?
Zgodnie z omawianym art. 15k tarczy antykryzysowej 1.0., zamiast żądać zwrotu pieniędzy, podróżny może przyjąć zaproponowany przez biuro voucher na realizację imprezy turystycznej w przyszłości, w ciągu roku od dnia, w którym miała się odbyć. Daje to możliwość zmiany warunków zawartej wcześniej umowy poprzez wskazanie np. nowego miejsca destynacji, czasu odbycia podróży itp. Wartość voucher nie może być mniejsza niż kwota, którą podróżny zapłacił za daną usługę turystyczną
Podróżny nie musi zgodzić się na otrzymanie vouchera, a jeśli to zrobi – odstąpienie od zawartej z biurem umowy nie wywołuje skutku. Oznacza to, że wpłacone przez podróżnego środki nie będą traktowane jako nowe wpłaty/opłaty, przez co będą podlegały ochronie przed niewypłacalnością organizatora podróży, z którym dana umowa została zawarta.
Artykuł ten ma charakter wyłącznie informacyjny i w żadnym wypadku nie powinien być traktowany jak opinia lub porada prawna. W celu uzyskania bardziej szczegółowych informacji lub pomocy prawnej, skontaktuj się z prawnikiem DT.
2020-05-06 15:48
