W prawie polskim co do zasady nie ma definicji legalnej pojęcia „siły wyższej”. Niemniej jej definicja została gruntowanie ukształtowana w doktrynie i orzecznictwie. Dominuje pogląd, iż za siłę wyższą uznawane są zdarzenie charakteryzujące się zewnętrznością, niemożliwością jego przewidzenia oraz niemożliwością zapobieżenia jego skutkom.
Siła wyższa jest zdarzeniem poza strukturą przedsiębiorstwa, nadzwyczajnym i nagłym. Za zdarzenia siły wyższej, obok katastrofalnych zjawisk wywołanych działaniem sił natury, uznaje się także akty władzy publicznej oraz zjawiska społeczne lub polityczne o skali katastrofalnej.
Aby siła wyższa mogła stanowić podstawę ograniczenia odpowiedzialności za niewykonanie umowy albo nienależyte wykonanie umowy, musi zaistnieć związek pomiędzy tymi zdarzeniami.
W ocenie prawników DT istnieją mocne przesłanki do uznania, że epidemia koronawirusa może być zaklasyfikowana jako zdarzenie o charakterze siły wyższej.
Zgodnie z ogólnymi zasadami odpowiedzialności, określonymi w art. 471 kodeksu cywilnego dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
Doktryna i orzecznictwo zalicza siłę wyższą do okoliczności stanowiących przyczynę niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności. Z punktu widzenia odpowiedzialności dłużnika jest to zdarzenie przypadkowe, na które nie ma on wpływu aczkolwiek należy pamiętać, że granicę odpowiedzialności odszkodowawczej na zasadzie winy stanowi jednak zachowanie należytej staranności przy wykonaniu zobowiązania, o ile oczywiście strony w umowie nie ukształtowały swojej odpowiedzialności odmiennie.
Ta sama zasada ma zastosowanie w odniesieniu do kar umownych. Kara umowna to rodzaj zryczałtowanego odszkodowania a jej zastrzeżenie w umowie stanowi zobowiązanie dłużnika do zapłaty wierzycielowi określonej kwoty pieniężnej w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania.
Wystąpienie siły wyższej może zwolnić lub ograniczyć odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania. Trzeba jednak każdorazowo wykazać związek przyczynowy pomiędzy wystąpieniem siły wyższej a niemożnością wykonania zobowiązania.
2020-03-23 10:13